სიახლეები

ეპილეფსიით დაავადებული რეპროდუქციული ასაკის ქალებისთვის კრუნჩხვის საწინააღმდეგო პრეპარატების უსაფრთხოება კრიტიკულად მნიშვნელოვანია როგორც მათთვის, ასევე მათი შთამომავლობისთვის, რადგან ორსულობისა და ძუძუთი კვების დროს ხშირად საჭიროა მედიკამენტების მიღება კრუნჩხვების ეფექტების შესამცირებლად. საყურადღებოა, მოქმედებს თუ არა ნაყოფის ორგანოების განვითარებაზე დედის ანტიეპილეფსიური პრეპარატებით მკურნალობა ორსულობის დროს. წარსულში ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ტრადიციულ კრუნჩხვის საწინააღმდეგო პრეპარატებს შორის, ვალპროის მჟავას, ფენობარბიტალს და კარბამაზეპინს შეიძლება ჰქონდეს ტერატოგენული რისკები. ახალ კრუნჩხვის საწინააღმდეგო პრეპარატებს შორის, ლამოტრიგინი შედარებით უსაფრთხოდ ითვლება ნაყოფისთვის, ხოლო ტოპირამატმა შეიძლება გაზარდოს ნაყოფის ტუჩისა და სასის ნაპრალის რისკი.

რამდენიმე ნეიროგანვითარების კვლევამ აჩვენა კავშირი ორსულობის დროს ვალპროის მჟავას დედის მიერ გამოყენებასა და კოგნიტური ფუნქციის დაქვეითებას, აუტიზმს და შთამომავლობაში ყურადღების დეფიციტისა და ჰიპერაქტიურობის დარღვევის (ADHD) განვითარებას შორის. თუმცა, ორსულობის დროს დედის მიერ ტოპირამატის გამოყენებასა და შთამომავლობის ნეიროგანვითარებას შორის კავშირის შესახებ მაღალი ხარისხის მტკიცებულებები არასაკმარისი რჩება. საბედნიეროდ, გასულ კვირას New England Journal of Medicine (NEJM)-ში გამოქვეყნებული ახალი კვლევა კიდევ უფრო მეტ მტკიცებულებას გვაწვდის.

რეალურ სამყაროში, ეპილეფსიით დაავადებულ ორსულ ქალებში, რომლებსაც ანტიკონვულსიური პრეპარატები სჭირდებათ, ფართომასშტაბიანი, რანდომიზებული, კონტროლირებადი კვლევების ჩატარება შეუძლებელია, რათა შესწავლილ იქნას პრეპარატების უსაფრთხოება, რაც მათ კრუნჩხვის საწინააღმდეგო პრეპარატებს მოიცავს. შედეგად, ორსულობის რეესტრები, კოჰორტული კვლევები და შემთხვევა-კონტროლის კვლევები უფრო ხშირად გამოყენებადი კვლევის დიზაინები გახდა. მეთოდოლოგიური თვალსაზრისით, ეს კვლევა ერთ-ერთი მაღალი ხარისხის კვლევაა, რომლის განხორციელებაც ამჟამად შესაძლებელია. მისი ძირითადი მახასიათებლებია: გამოყენებულია პოპულაციაზე დაფუძნებული დიდი ნიმუშის კოჰორტული კვლევის მეთოდი. მიუხედავად იმისა, რომ დიზაინი რეტროსპექტულია, მონაცემები მომდინარეობს აშშ-ის Medicaid-ისა და Medicare-ის სისტემების ორი დიდი ეროვნული მონაცემთა ბაზიდან, რომლებიც ადრეც იყო ჩართული კვლევაში, ამიტომ მონაცემთა სანდოობა მაღალია; დაკვირვების საშუალო დრო 2 წელი იყო, რაც ძირითადად აუტიზმის დიაგნოზისთვის საჭირო დროს აკმაყოფილებდა და თითქმის 10%-ს (სულ 400 000-ზე მეტი შემთხვევა) 8 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში აკვირდებოდნენ.

კვლევაში მონაწილეობდა 4 მილიონზე მეტი ორსული ქალი, რომელთაგან 28,952-ს ეპილეფსიის დიაგნოზი დაუსვეს. ქალები დაჯგუფდნენ იმის მიხედვით, იღებდნენ თუ არა ისინი ანტიეპილეფსიურ პრეპარატებს ან სხვადასხვა ანტიეპილეფსიურ პრეპარატებს ორსულობის 19 კვირის შემდეგ (ეტაპი, როდესაც სინაფსები აგრძელებენ ფორმირებას). ტოპირამატი ექსპოზიციის მქონე ჯგუფში იყო, ვალპროის მჟავა - დადებითი კონტროლის ჯგუფში, ხოლო ლამოტრიგინი - უარყოფითი კონტროლის ჯგუფში. არაექსპოზიციის მქონე საკონტროლო ჯგუფში შედიოდა ყველა ორსული ქალი, რომლებიც არ იღებდნენ კრუნჩხვის საწინააღმდეგო მედიკამენტებს ბოლო მენსტრუაციამდე 90 დღით ადრე მშობიარობის მომენტამდე (ასევე მოიცავდა არააქტიურ ან არანამკურნალებ ეპილეფსიას).

შედეგებმა აჩვენა, რომ 8 წლის ასაკში აუტიზმის სავარაუდო კუმულაციური შემთხვევები 1.89% იყო ყველა იმ შთამომავლობაში, რომლებიც არ იღებდნენ ანტიეპილეფსიურ პრეპარატებს; ეპილეფსიური დედების შთამომავლობაში აუტიზმის კუმულაციური შემთხვევები 4.21% (95% CI, 3.27-5.16) იყო იმ ბავშვებში, რომლებიც არ იღებდნენ ანტიეპილეფსიურ პრეპარატებს. ტოპირამატის, ვალპროატის ან ლამოტრიგინის ზემოქმედების ქვეშ მყოფ შთამომავლობაში აუტიზმის კუმულაციური შემთხვევები შესაბამისად 6.15% (95% CI, 2.98-9.13), 10.51% (95% CI, 6.78-14.24) და 4.08% (95% CI, 2.75-5.41) იყო.

ანტიკონვულსიური პრეპარატების არმქონე ნაყოფებთან შედარებით, მიდრეკილების ქულებით კორექტირებული აუტიზმის რისკი შემდეგი იყო: ტოპირამატის ზემოქმედების ჯგუფში ის იყო 0.96 (95%CI, 0.56~1.65), ვალპროის მჟავას ზემოქმედების ჯგუფში 2.67 (95%CI, 1.69~4.20) და ლამოტრიგინის ზემოქმედების ჯგუფში 1.00 (95%CI, 0.69~1.46). ქვეჯგუფის ანალიზში ავტორებმა მსგავსი დასკვნები გამოიტანეს იმის საფუძველზე, იღებდნენ თუ არა პაციენტები მონოთერაპიას, მედიკამენტური თერაპიის დოზას და იყო თუ არა დაკავშირებული მედიკამენტური ზემოქმედება ორსულობის ადრეულ ეტაპზე.

შედეგებმა აჩვენა, რომ ეპილეფსიით დაავადებული ორსული ქალების შთამომავლობას აუტიზმის უფრო მაღალი რისკი ჰქონდა (4.21 პროცენტი). არც ტოპირამატმა და არც ლამოტრიგინმა არ გაზარდეს აუტიზმის რისკი იმ დედების შთამომავლობაში, რომლებიც ორსულობის დროს იღებდნენ კრუნჩხვის საწინააღმდეგო პრეპარატებს; თუმცა, როდესაც ორსულობის დროს იღებდნენ ვალპროის მჟავას, შთამომავლობაში აუტიზმის დოზადამოკიდებული რისკი გაიზარდა. მიუხედავად იმისა, რომ კვლევა ფოკუსირებული იყო მხოლოდ კრუნჩხვის საწინააღმდეგო პრეპარატების მიმღებ ორსული ქალების შთამომავლობაში აუტიზმის შემთხვევების შემთხვევებზე და არ მოიცავდა სხვა გავრცელებულ ნეიროგანვითარების შედეგებს, როგორიცაა შთამომავლობაში კოგნიტური დაქვეითება და ყურადღების დეფიციტისა და ჰიპერაქტიურობის სინდრომი, ის მაინც ასახავს ტოპირამატის შედარებით სუსტ ნეიროტოქსიკურობას შთამომავლობაში ვალპროატთან შედარებით.

ტოპირამატი, როგორც წესი, არ ითვლება ორსულობის დროს ნატრიუმის ვალპროატის ხელსაყრელ შემცვლელად, რადგან მას შეუძლია გაზარდოს ტუჩისა და სასის ნაპრალის და გესტაციური ასაკისთვის მისი მცირე ზომის რისკი. გარდა ამისა, არსებობს კვლევები, რომლებიც მიუთითებს, რომ ტოპირამატმა შეიძლება გაზარდოს შთამომავლობაში ნეიროგანვითარების დარღვევების რისკი. თუმცა, NEJM კვლევა აჩვენებს, რომ თუ მხოლოდ შთამომავლობის ნეიროგანვითარებაზე ზემოქმედებას გავითვალისწინებთ, ორსული ქალებისთვის, რომლებსაც ვალპროატის გამოყენება ანტიეპილეფსიური კრუნჩხვებისთვის სჭირდებათ, აუცილებელია შთამომავლობაში ნეიროგანვითარების დარღვევების რისკის გაზრდა. ტოპირამატის გამოყენება შესაძლებელია ალტერნატიული მედიცინის სახით. უნდა აღინიშნოს, რომ მთელ კოჰორტაში აზიელებისა და სხვა წყნარი ოკეანის კუნძულების მოსახლეობის წილი ძალიან დაბალია და მთელი კოჰორტაში მხოლოდ 1%-ს შეადგენს და შესაძლოა არსებობდეს რასობრივი განსხვავებები კრუნჩხვის საწინააღმდეგო პრეპარატების მიმართ არასასურველ რეაქციებში, ამიტომ, შეიძლება თუ არა ამ კვლევის შედეგების პირდაპირ გავრცელება აზიელ ადამიანებზე (მათ შორის ჩინელებზე), მომავალში აზიელ ადამიანებზე ჩატარებული მეტი კვლევის შედეგებით უნდა დადასტურდეს.