სიახლეები

დღესდღეობით, არაალკოჰოლური ცხიმოვანი ღვიძლის დაავადება (NAFLD) ქრონიკული ღვიძლის დაავადების მთავარ მიზეზად იქცა ჩინეთში და მსოფლიოშიც კი. დაავადების სპექტრი მოიცავს მარტივ ღვიძლის სტეატოჰეპატიტს, არაალკოჰოლურ სტეატოჰეპატიტს (NASH) და მასთან დაკავშირებულ ციროზს და ღვიძლის კიბოს. NASH ხასიათდება ჰეპატოციტებში ცხიმის ჭარბი დაგროვებით და გამოწვეული უჯრედული დაზიანებითა და ანთებით, ღვიძლის ფიბროზით ან მის გარეშე. NASH პაციენტებში ღვიძლის ფიბროზის სიმძიმე მჭიდრო კავშირშია ღვიძლის ცუდ პროგნოზთან (ციროზი და მისი გართულებები და ჰეპატოცელულარული კარცინომა), გულ-სისხლძარღვთა მოვლენებთან, ღვიძლგარე ავთვისებიან სიმსივნეებთან და ყველა მიზეზით გამოწვეულ სიკვდილთან. NASH-მა შეიძლება უარყოფითად იმოქმედოს პაციენტების ცხოვრების ხარისხზე; თუმცა, NASH-ის სამკურნალოდ არ არის დამტკიცებული არცერთი მედიკამენტი ან თერაპია.

New England Journal of Medicine-ში (NEJM) გამოქვეყნებულმა ბოლოდროინდელმა კვლევამ (ENLIVEN) აჩვენა, რომ პეგოზაფერმინმა გააუმჯობესა როგორც ღვიძლის ფიბროზი, ასევე ღვიძლის ანთება ბიოფსიით დადასტურებულ არაციროზულ NASH პაციენტებში.

მრავალცენტრიან, რანდომიზებულ, ორმაგად ბრმა, პლაცებო-კონტროლირებად მე-2b ფაზის კლინიკურ კვლევაში, რომელიც ჩატარდა პროფესორ როჰიტ ლუმბასა და მისი კლინიკური გუნდის მიერ კალიფორნიის უნივერსიტეტის, სან დიეგოს სამედიცინო სკოლაში, ჩართული იყო 222 პაციენტი ბიოფსიით დადასტურებული F2-3 სტადიის NASH-ით 2021 წლის 28 სექტემბრიდან 2022 წლის 15 აგვისტომდე პერიოდში. ისინი შემთხვევითობის პრინციპით განაწილდნენ პეგოზაფერმინზე (კანქვეშა ინექცია, 15 მგ ან 30 მგ კვირაში ერთხელ, ან 44 მგ ყოველ 2 კვირაში ერთხელ) ან პლაცებოზე (კვირაში ერთხელ ან ყოველ 2 კვირაში ერთხელ). პირველადი საბოლოო წერტილები მოიცავდა ფიბროზის ≥ 1 სტადიის გაუმჯობესებას და NASH-ის პროგრესირების არარსებობას. NASH გაქრა ფიბროზული პროგრესირების გარეშე. კვლევაში ასევე ჩატარდა უსაფრთხოების შეფასება.

24-კვირიანი მკურნალობის შემდეგ, პაციენტების წილი, რომლებსაც აღენიშნებოდათ ფიბროზის ≥ 1 სტადიის გაუმჯობესება და NASH-ის გაუარესების არარსებობა, და პაციენტების წილი, რომლებსაც აღენიშნებოდათ NASH-ის რეგრესია და ფიბროზის გაუარესების არარსებობა, მნიშვნელოვნად მაღალი იყო პეგოზაფერმინის სამ დოზირების ჯგუფში, პლაცებო ჯგუფთან შედარებით, უფრო მნიშვნელოვანი განსხვავებები იყო პაციენტებში, რომლებიც იღებდნენ 44 მგ ორ კვირაში ერთხელ ან 30 მგ კვირაში ერთხელ. უსაფრთხოების თვალსაზრისით, პეგოზაფერმინი პლაცებოს მსგავსი იყო. პეგოზაფერმინით მკურნალობასთან დაკავშირებული ყველაზე გავრცელებული გვერდითი მოვლენები იყო გულისრევა, დიარეა და ერითემა ინექციის ადგილას. ამ ფაზის 2b კვლევაში, წინასწარი შედეგები მიუთითებს, რომ პეგოზაფერმინით მკურნალობა აუმჯობესებს ღვიძლის ფიბროზს.

ამ კვლევაში გამოყენებული პეგოზაფერმინი ადამიანის ფიბრობლასტური ზრდის ფაქტორი 21-ის (FGF21) ხანგრძლივი მოქმედების გლიკოლირებული ანალოგია. FGF21 არის ღვიძლის მიერ გამოყოფილი ენდოგენური მეტაბოლური ჰორმონი, რომელიც მონაწილეობს ლიპიდებისა და გლუკოზის მეტაბოლიზმის რეგულირებაში. წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ FGF21-ს აქვს თერაპიული ეფექტი NASH პაციენტებში ღვიძლის ინსულინის მიმართ მგრძნობელობის გაზრდით, ცხიმოვანი მჟავების დაჟანგვის სტიმულირებით და ლიპოგენეზის ინჰიბირებით. თუმცა, ბუნებრივი FGF21-ის მოკლე ნახევარგამოყოფის პერიოდი (დაახლოებით 2 საათი) ზღუდავს მის გამოყენებას NASH-ის კლინიკურ მკურნალობაში. პეგოზაფერმინი იყენებს გლიკოზილირებული პეგილირების ტექნოლოგიას ბუნებრივი FGF21-ის ნახევარგამოყოფის პერიოდის გასახანგრძლივებლად და მისი ბიოლოგიური აქტივობის ოპტიმიზაციისთვის.

ამ მე-2b ფაზის კლინიკურ კვლევაში დადებით შედეგებთან ერთად, Nature Medicine-ში (ENTRIGUE) გამოქვეყნებულმა კიდევ ერთმა ბოლოდროინდელმა კვლევამ აჩვენა, რომ პეგოზაფერმინმა ასევე მნიშვნელოვნად შეამცირა ტრიგლიცერიდები, არა-HDL ქოლესტერინი, აპოლიპოპროტეინ B და ღვიძლის სტეატოზი მძიმე ჰიპერტრიგლიცერიდემიის მქონე პაციენტებში, რამაც შეიძლება დადებითი გავლენა მოახდინოს გულ-სისხლძარღვთა მოვლენების რისკის შემცირებაზე NASH-ის მქონე პაციენტებში.

ეს კვლევები მიუთითებს, რომ პეგოზაფერმინს, როგორც ენდოგენურ მეტაბოლურ ჰორმონს, შეუძლია მრავალი მეტაბოლური სარგებელი მოუტანოს NASH-ის მქონე პაციენტებს, განსაკუთრებით იმის გამო, რომ მომავალში NASH-ს შეიძლება სახელი შეეცვალოს და მეტაბოლურად ასოცირებული ღვიძლის ცხიმოვანი დაავადება დაერქვას. ეს შედეგები მას NASH-ის სამკურნალოდ ძალიან მნიშვნელოვან პოტენციურ პრეპარატად აქცევს. ამავდროულად, კვლევის ეს დადებითი შედეგები პეგოზაფერმინის მესამე ფაზის კლინიკურ კვლევებში ჩართვას შეუწყობს ხელს.

მიუხედავად იმისა, რომ როგორც ორკვირიანი 44 მგ, ასევე ყოველკვირეული 30 მგ პეგოზაფერმინით მკურნალობამ მიაღწია კვლევის ჰისტოლოგიურ პირველად საბოლოო წერტილს, ამ კვლევაში მკურნალობის ხანგრძლივობა იყო მხოლოდ 24 კვირა, ხოლო პლაცებო ჯგუფში შესაბამისობის მაჩვენებელი მხოლოდ 7%, რაც მნიშვნელოვნად დაბალი იყო წინა 48-კვირიანი კლინიკური კვლევების შედეგებთან შედარებით. იგივეა თუ არა განსხვავებები და უსაფრთხოება? NASH-ის ჰეტეროგენულობის გათვალისწინებით, მომავალში საჭიროა უფრო დიდი, მრავალცენტრიანი, საერთაშორისო კლინიკური კვლევები, რათა მოიცავდეს პაციენტთა უფრო დიდ პოპულაციებს და გაიზარდოს მკურნალობის ხანგრძლივობა, რათა უკეთ შეფასდეს პრეპარატის ეფექტურობა და უსაფრთხოება.